جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش:1- شناخت اقوامی که در قرآن یاده شده2- بررسی تاریخی اقوام از آغاز خلقت تا صدر اسلام در قرآن3-بررسی موضعیت تجغرافیایی و تحقیقات باستانشناسی آن اقوام و اثبات برخی از آثار به جا مانده ایشان 4- اثبات وجود واقعی ایناقوام ه وجودشان داستانی صرف نیستند بلکه وجودی حقیقی دارند .5- توجه به اینکه فقط خداوند باقی است و انسان فنا پذیر است 6- عبرت گرفتن از سرگذشت پیشینیان وبکار بردن آن در زنگی7- کاربرد شناخت ایشان درگفتگوی تمدنها 8- الگوی نوین آموزش تاریخ اقوام در دین .روش نمونه گیری افراد ازنظر تعداد جنس و غیرهک نموداری از تعداد استعمال الفاظ قوم و مرادفات آن در آیات قران با استفاده از امعجم المفهرس و روش اندازه گیری آن با استفاده از قرآن معاجم، تقاسیر،کتب تاریخی و حدیثی نهج البلاغه می باشد.روش پژوهش: ابتدا با فیش برداری و شیوه کتابخانه ای آغاز شده سپس از قران و منابع عربی ونهج البلاغه قوامیس، معاجم پیشین از آغاز خلقت تا صدر اسلام که در قران ذکر شده است و کاربرد در زندگی و علوم مختلف مانند علم جامعه شناسی اقوام باستانشناسی، علم تاریخ سیاست علم اخلاق، علم اقتصاد و علوم دیگر می باشد بطوریکه وجود ایشان وجود تاریخی صرف نیست و از ابعاد تاریخی جغرافیایی و عاقبت ایشان و سقوط با صعود تمدنشان مرود مطالعه و تحقیق قرار گرفته است با بررسی و مطالعه در آثار و تمدن آن اقوام معلوم می شود که آنان در حد خود دارای تمدن و آثار معماری و قدرت بدنی و مادی زیادی بوده اند و همه اقوام ماتهای عقب مانده نبوده و همگی از بین رفته اند و تنها خداوند باقی و وراث آنان گردیده است

یکی از شاخصه‌های دانش جدید زبان شناسی، معناشناسی است که در دهه ‌های اخیر مورد توجه ویژه زبان شناسان قرار گرفته است.در تلقی گروهی از محققان،معناشناسی مطالعه علمی "معناست"و با استفاده از روش های آن می توان واژه های کلیدی دینی را کاوید. یکی از کلیدی‌ترین واژه‌های قرآن کریم واژه شرک است. شرک آفت توحید و گناه غیر قابل غفران است، از این رو ضرورت دارد موحدان طالب سعادت به طور جدی از همه انواع آن دوری گزینند. بی گمان لازمه دوری جستن از مظاهر شرک نیز در درجه اول شناخت آن است. علم معناشناسی با توجه به روابط هم‌نشینی و جانشینی، می تواند دیدگاه قرآن را درباره مفاهیم عقلی دین تبیین کند و تا حد زیادی از تفسیر به رأی‌ها و اعمال نظرهای فرقه‌ای جلوگیری نماید. با این همه، در مورد شرک وحوزه معنایی آن با رویکرد معناشناسی کار مستقلی صورت نگرفته است وبر همین اساس ما در این پژوهش در صددیم حوزه معنایی واژه شرک را از دیدگاه معنا شناختی مورد بررسی قرار دهیم و ابعاد آن را در این روش بکاویم. در این پژوهش از هم‌نشین‌های واژه شرک در کاردبردهای قرآنی چهار واژه، از جانشین‌های مفهوهی آن سه واژه و از متقابل‌های آن یک واژه انتخاب شده و درباره آنها گفتگو کرده ایم. هم‌نشین‌هایی از شرک که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، عبارتند از : حبط، افتراء، تحریم و ظلم. سه جانشین‌ شرک نیز عبارتند از: کفر، عصیان و إمتراء. تنها واژه متقابل شرک نیز که مورد بررسی تفصیلی قرار گرفته است، واژه توحید است. دلیل انتخاب این واژگان، در درجه اول پرکاربرد بودن آن‌ها در قرآن کریم و در درجه دوم هم نشینی یا جانشینی گسترده تر آن‌ها نسبت به سایر واژگان با واژه شرک است.به هر حال،در این پایان نامه سعی شده است با توجه به استعمالات گسترده واژه ی شرک در قرآن وبر اساس مولفه‌های معنایی شرک مورد بررسی و کاوش قرار گیرد. ساختار کلی این پایان نامه بدین شرح است: در فصل اول درباره کلیات طرح تحقیق و مفاهیم پرکاربرد پایان نامه سخن گفته ایم. در فصل دوم سیر تحول گونه های شرک مرور می شود و در فصل سوم به بررسی هم‌نشین‌های واژه شرک پرداخته ایم. در فصل چهارم جانشین‌های مفهومی واژه شرک را در قرآن کریم جستجو کرده ایم ؛ چنان که در فصل پنجم نیز اساسی ترین واژه متقابل شرک، یعنی توحید را بررسی ودر نهایت نتایج و پیشنهادات علمی تحقیق خود را ارائه کرده ایم.کلمات کلیدی: معناشناسی شرک، کفر، حبط، عصیان، ظلم، توحید و قرآن

چکیدهقرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان است که از طرف خداوند متعال توسط رسول بزرگوارش برای هدایت ، بیم و امید به انسان ها فرستاده شده است. این کتاب دربردارنده نشانه ها وشگفتی های فراوانی است،که پیامبر اکرم (ص) در طول حیاتش مردم را بوسیله آن با آینده پیوند داده است و از آن به عنوان خورشیدی کهمژده دهنده ، بیم دهنده ، چراغ راه و هدایت بشریت تا ابد خواهد بود تعبیر شده است ، آن بزرگوار از طریق آموزه های قرآن کریم به بسیاری از پرسش های مربوط به آینده بشریت پاسخ داده است .آینده پژوهی قرآنی برمولفه ها ورویکردهایی از قبیل:پیشگویی، تصویرپردازی، برنامه ریزی راهبردی، تعبیر رویاها ، پیش بینی آینده، خبر از حوادث پیش رو، خبر از مسخ ارزش ها ، سنت خداوند در هدایت و ضلالت ، سنت امتحان و ابتلاء ،سنت امداد الهی، ابتلا به مصائب و سختی ها ، آفرینش چشم انداز جامع و مطلوب از آینده،مبتنی است که در این پژوهش به آنهاپرداخته خواهد شد. پژوهش کنونی، ضمن مفهوم شناسی ازآینده پژوهی و طرح پاره ای از مسائل مربوط به ارزش ها، آسیب ها و راهکارها، به بررسی و تحقیق پیرامون راهکارهای آینده پژوهی در قرآن و روایات پرداخته و تفاوت های آینده پژوهی باآینده نگری را از منظر برخی از دانشمندان اسلامی و شرق شناسان، مورد تحلیل و بررسی قرار داده و جنبه های مشترک و تفاوت آنها را نیز تبیین نموده است و در پایان به جمع بندی و نتیجه گیری از بحث پرداخته شده است .این پژوهش به روش تحلیلی ، توصیفی و مقایسه می باشد که از طریق مراجعه به کتابخانه و فیش برداری و استفاده از نرم افزارهای معتبر صورت گرفت و از چهار فصل و نتیجه گیری به شکل زیر تشکیل شده است کلید واژه ها : قرآن کریم ، آینده پژوهی ، سنت های الهی ، چشم انداز ، شرق شناسان .

پژوهش حاضر بر آن است تا فرهنگ انصاف در روابط اجتماعی را با تاکید بر سخنان امیرالمومنین 7 کشف نماید. مقصود از فرهنگ همان رواج یافتن و نهادینه شدن انصاف ورزی در تعاملات انسان با خود و غیر خود است. انصاف یک فضیلت اخلاقی و رفتاری و اجتماعی است که در دو ساحت فردی و اجتماعی متجلی می‌شود. و با حکم عقل نشأت می‌گیرد. انصاف اگرچه به تبع حق در سه حوزه ارتباط انسان با خود، ‌با خدا و با مخلوقات شکل می گیرد ولی گستره اصلی آن در روابط اجتماعی قرار دارد. این فضیلت اخلاقی در تقابل با رذیلت اخلاقی حمیت یا ظلم تعریف می شود. فضیلت اخلاقی انصاف و رذیلت اخلاقی حمیت یا ظلم هر دو شکل فرایندی دارند یعنی از یک منشاءیی شکل می گیرند به کمک عواملی بالنده می شوند و به سبب موانعی نقصان می یابند و در صورت بالندگی دارای آثار و پیامدهای گوناگونی هستند. تقویت هر یک از این فرایندهای اجتماعی متقابل سبب تضعیف فرایند دیگر می گردد. فرایند انصاف در روابط اجتماعی از عقل نشاءت می گیرد و به کمک عواملی بالنده می شود این عوامل عبارتند از: عوامل تکوینی (عقل و وجدان) عوامل شناختی، عوامل معنوی، عوامل فردی و عوامل اجتماعی.موانعی با تقویت رذیله حمیت یا ظلم باعث نقصان انسان در انصاف ورزی اجتماعی می شود که موانع انصاف نامیده می شوند. این موانع عبارتند از: جهل، عناصر دستگاه الحادی (کفر ، رذایل اخلاقی، عدم تربیت خانوادگی)در صورت کاربستِ فرهنگ انصاف در روابط اجتماعی آثار ذیل در زندگی فردی و اجتماعی به دست می آید: ایمان ، استواری دین، خروج از سلطه شیطان، آرامش فردی و اجتماعی، عزت و شرافت، لیاقت برای قضاوت، بهره‌گیری از عقل ، آسانی مرگ، الفت اجتماعی، رفع ظلم فردی و اجتماعی ، انتصاف فردی و اجتماعی، رفع اختلاف، افزایش روزی، رحمت و قرب الهی، طول عمر، سایه الهی و سکونت در بهشت.

چکیده:برجسته کردن یاران و صحابه بزرگوار پیامبر اسلام (ص) یکی از راه های ترویج دین و نشر اسلام است، یکی از این یاران سلمان فارسی است که در علم و تقوی بی نظیر و در عبادت و شجاعت بی بدیل بود. این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی سازمان یافته است، این هدف را پی می گیرد که این صحابه برجسته را از دیدگاه قرآن و روایات معرفی و جایگاه او را در میان علمای فریقین بیان کند، و احادیث مرتبط با او را ارزیابی نماید. احادیث منقول از سلمان فارسی در موضوعات مختلفی از جمله: توحید و امامت، فقهی، تفسیری، اخلاقی، تاریخی و نوادر طبقه بندی می شوند. بیشترین احادیث وارده از وی در زمینه توحید و امامت و پیرامون جانشینی امام علی (ع) می باشند، با کم بودن روایات فقهی و تفسیری وی معلوم می شود که وی دارای چهره فقهی نبوده و به عنوان مفسر به وی نیز نگریسته نمی شده است.

انفاق یکی از تکالیف الهی است که قرآن به شیوه های گوناگون ، با تاکید بسیار زیادی بر آن داشته است . ارائه تعریف دقیق انفاق و راهبردهای ترویج فرهنگ آن از دیدگاه قرآن ، یکی از نیازهای مهم جامعه امروز است . بحث ازاین مهم و تبیین جایگاه آن می تواند نقش بسزایی درد گسترش فرهنگ آن و ارتقا سطح مادی -معنوی و همچنین فردی - اجتماعی افراد جامعه داشته باشد. انفاق واژه گسترده و عامی است که در برگیرنده و مرتبط با برخی واژه ها و مفاهیم مترادف یا جزیی تر است. به طور کلی انفاق در قرآن عبارت است از ، هزینه کردن بخشی از نعمت های مادی و معنوی در راه خدا که در پی خود آثار و فواید دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت. ترویج فرهنگ انفاق در قرآن با راهبردهای گوناگونی صورت می گیرد که معرفی آنها برای گسترش فرهنگ آن در جامعه بسیار مفید و سودمند است . از طرف دیگر موانع و آفتهای مهمی نیز بر سر راه انفاق وجود دارد که ریشه در ضعف ایمان و نیز اختلالات شخصیتی افراد دارد. بی شک شناختن همه اینها گامی موثر در جهت خودسازی و بالا بردن سطح فرهنگ جامعه مسلمین است . نکته حائز اهمیت آنکه، متاسفانه بسیاری از موضوعات مهم و سودمند قرآنی همچون انفاق، همواره در طول تاریخ از پژوهش ها و رویکردهای معناشناختی به دور بوده اند. همچنین اینگونه موضوعات که بررسی همه جانبه آنها نیاز همیشگی جامعه مسلمین بوده است از تحقیق موضوعی و تفسیر قرآن به قرآن بوسیله تدبر در آیات الهی نیز محروم بوده اند و اگر هم تحقیقاتی در آنها صورت گرفته است بیشتر با نگرش های خاص و کلی بوده است اما تحقیق حاضر پژوهشی مستقل ، با استفاده از شیوه معناشناختی و به روش تفسیر موضوعی قرآن به قرآن است که از راه تدبر در آیات و سیاقهای قرآن و مطالعه و تحقیق درتفاسیر و کتب مهم شیعه و سنی حاصل گشته است. عمده ترین نتیجه ای که از این تحقیق حاصل می گردد آن است که هدف مهم در تشریع انفاق ، بیش از هر چیز رشد و تربیت فردی ، ارتقا سطح اندیشه و تعالی مادی و معنوی انفاق کننده بوده است. از طرف دیگر گسترش فرهنگ انفاق درجامعه موجب برطرف شدن فقر و محرومیت و مفاسد و مشکلات ناشی از آن و استحکام بیشتر حکومت و جامعه اسلامی است.

اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری، ایران بویژه خراسان در نابسامانی و تشویش اوضاع سیاسی، جنگ‌های داخلی، تعدد روزافزون فرقه های مذهبی و نزاع بر سر حقانیت هر یک، به سر برده است. آشفتگی‌های سیاسی و مذهبی منجر به رواج ناامنی، فقر و غارت و دیگر نابسامانی های اجتماعی شده بود. میان ائمه و مشایخ متعصب و ریاکار، که هر یکدر پی کسب قدرت و محبوبیت‌اند، هجویری، عارف پاک باخته ظهور می کند که با رفتار و گفتار محبت‌آمیز خود توام با تساهل و مردمداری و با تکیه بر علم و آگاهی خویش و با صبر و بردباری تاثیر شگرف بر مردمان آن عصر داشته و با کنش و رفتار و شیوه های تربیتی خاص خود بدور از هر گونه خصومت و خشونتی، با مردم جامعه رفتارکرده و ضد ارزشهای بسیاری را به ارزش مبدل کرده است. هجویری با طی مسافت‌های زیاد و سفرهای طولانی به سرزمین های اسلامی از محضر عارفان و صوفیان بزرگی بهره برده و با توجه به اهمیت تصوف و عرفان به عنوان یکی از نهادهای مذهبی جامعه، تاثیر شگرفی بر مردم به ویژه در جو حاکم آن عصر داشته است. این پژوهش کوشیده است تا با بهره‌گیری از روش اسنادی و بر اساس تحلیل گفتمان و محتوایی به تبیین رابطه علّی بین متن کتاب کشف‌المحجوب و سیاست، اجتماع، دین و ... پرداخته و با توجه به محتوای کتاب کشف المحجوب که بازتاب دهنده اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری است،آن را بر اساس دیدگاه کنش اجتماعی جامعه شناختی بر مبنای ساختار اجتماع، فرهنگ، شخصیت هجویری مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

یکی از ابعاد قرآن که توسط مخالفان اسلام به چالش کشیده شده، بُعد اخلاقی آموزه‌های قرآن است. آنان ادعا کرده‌اند برخی از احکام و آموزه‌های قرآنی در تنافی با اصول و موازین اخلاقی است. مقصود آنها از اخلاق نیز اخلاق سکولار و مبتنی برفهم مشترک عرفی است. شبهات مطرح شده در این تحقیق در سه بخش شبهات اهانت‌آمیز بودن، تبعیض‌آمیزبودن و خشونت-آمیز بودن، تقسیم گردیده و ضمن تقریر هر شبهه پاسخ‌های متعدّدی به آنها داده شده و بعضاً پاسخ‌ها حدود ده صفحه یا بیشتر را به خود اختصاص داده است. ضمن این‌که در مواقع لزوم پاسخ‌هایی که دیگران به شبهه‌ی مورد نظر داده‌اند مورد نقد قرار گرفته و در نهایت، پاسخی جامع و قابل قبول ارائه گردیده است. از همین رو سیر پاسخ‌ها عموماً از ضعیف و قابل نقد به قوی و مورد قبول می‌باشد. برخی شبهات به تازگی مطرح گردیده و لذا پاسخ‌های آنها کاملاً نو است و به آن تقریر، در کلام دیگران سابقه نداشته و برخی دیگر از شبهات از دیرزمان مطرح بوده و توسط عالمان و محقّقان پاسخ‌هایی نیز به آنها داده شده ولی از آن جهت که در آثار شبهه‌افکنان مجدداً إحیاء و تبلیغ شده، در این رساله به آنها پرداخته شده از آنجا که پاسخ‌ها با رویکرد اخلاقی و بر اساس مبانی عقلی و عقلایی است حتی در اقناع مخاطب غیرمسلمان نیز موثر است.

یکی از موضوعات فلسفه اخلاق بحث نسبیّت یا اطلاق اخلاق است که از دیر باز در بین علمای اخلاق، فلاسفه،متکلمین ومفسران مورد بحث قرار گرفته است. نسبیت اخلاق بدین معنی است که هیچ صفت اخلاقی را نمی شود گفت مطلقا بد یا خوب است. ممکن است صفتی در یک مکان یا زمان خاصی خوب باشد ولی در زمان دیگر بد. اطلاق اخلاقی نیز یا به معنای اطلاق کامل صفات و افعال اخلاقی است یا در معنای اطلاق اصول و ارزش های اخلاقی به کار رفته است. آن چه مراد قرآن و احادیث اسلامی در مبحث اطلاق اخلاقی است همین معنای اخیر است یعنی این اصول و ارزش های اخلاقی اند که در همه ی شرایط،مکان ها و زمان های گوناگون همواره ثابت بوده و دگرگون نمی شوند.قرآن و به تبع آن، احادیث اسلامی با ارائه ی جهان بینی واقعی و راههای کشف اصول ثابت اخلاقی به ما در حل مسئله ی نسبیّت و اطلاق اخلاق کمک می کنند.

در جامعه کنونی مباحث پیرامون دین و اعتقاد و عدم اعتقاد به دین بسیار مطرح و مورد بحث قرار می گیرد، تا آنجا که برخی دین را طرد و برخی کاملاً بدان اعتقاد دارند،در ذیل دو عنوان پساساختارگرایی و سنت گرایی مورد نظر ما قرار گرفته اند. این مسئله مطرح می گردد که امکان و ماهیت علم دینی در تلقی سنت گرایی و پساساختارگرایی چگونه است و با مطالعه تطبیقی به این موضوع پرداخته شد. نظریات سنت گرایانی چون رنه گنون، فریتیوف شوان و سید حسین نصر مورد بررسی قرار گرفت که سنت را پیوند الهی می دانند و تمام امور را به سنت الهی ارتباط می دهند و مباحثی چون علم مقدس، حکمت خالده، وحدت متعالی ادیان، کثرت گرایی دینی و گرایش به عرفان و تصوف به عنوان مهمترین مسائل سنت گرایان به شمار می روند. با توجه به این مباحث سنت گرایان علم دینی را مورد تأیید و پذیرش قرار می دهند. پساساختارگرایانی چون ژیل دلوز، میشل فوکو، ژان فرانسوا لیوتار و ژاک دریدا با طرح مسائلی چون نفی فراروایت ها، نام گرایی، بازی های زبانی، کثرت گرایی و ساختارشکنی به نفی هرگونه ساختار ثابت و معین می پردازند و با ساختارهای ثابت که دین هم یکی از آنان به شمار می رود مخالفت نموده اند.